Michael Maar liefst 12 van de 15 scoren rode vlaggen in hun partijprogramma als het gaat over plannen die indruisen tegen de rechtsstaat. Dat is echt een zorgelijke ontwikkeling.
Ik vind dat dat wat wordt opgeblazen. Heel veel van die rode vlaggen zijn zaken die in mijn ogen prima bespreekbaar zijn, maar die juridisch gezien in strijd zouden kunnen zijn met een ooit gesloten verdrag.
Een paar voorbeelden van rode vlaggen of andere kritiekpunten:
- een voorstel om de termijnen te verkorten waarin bezwaar kan worden ingediend tegen woningbouw. Niet rechtstatelijk, want vermindert rechten van mensen. Maar het kan wél leiden tot snellere bouw van woningen.
- een voorstel om het te verbieden gemaskerd/onherkenbaar te demonstreren. Niet rechtstatelijk, want vermindert het demonstratierecht. Maar kan wél voorkomen dat demonstraties gepaard gaan met allerlei vernielingen en geweld.
- een voorstel voor strikte taaleisen voor arbeidsmigranten die in potentieel gevaarlijke sectoren (zoals de bouw) werken. Niet rechtstatelijk, want in tegenspraak met vrij verkeer van werknemers binnen de EU. Maar kan wél onveilige situaties voorkomen.
Een voorbeeld dat al praktijk is geworden: als wij besluiten dat een alleenstaande mannelijke asielzoeker die vanuit België komt naar België moet worden teruggestuurd (want Dublinakkoord) is dat niet rechtstatelijk. Waarom niet? Omdat België weigert alleenstaande mannen op te vangen. Als wij zo iemand dan terugsturen naar België is een menswaardige opvang niet gegarandeerd. Hier belet de rechtstatelijkheid dus de uitvoering van een Europees akkoord. En is in mijn ogen funest voor het draagvlak voor asielopvang.
In deze check is heel sec alleen gekeken of voorstellen in strijd zijn met geldende verdragen. Niet naar de achterliggende redenen voor de voorstellen.
Als dit soort zaken meteen het stigma ‘onrechtstatelijk’ krijgen, heeft dat grote risico’s:
- inhoudelijke discussies over deze zaken worden onmogelijk gemaakt. Want ‘onrechtstatelijk’ en dus is de indiener per definitie ‘fout’.
- het beeld dat Nederlandse politici in de praktijk maar weinig kunnen bepalen omdat we vastzitten in allerlei verdragen die door juristen zeer ruim kunnen worden geïnterpreteerd draagt niet bij aan vertrouwen in de politiek en democratie.
- het begrip ‘onrechtstatelijk’ wordt aan inflatie onderhevig.
In mijn ogen moeten juíst politici de mogelijkheid hebben om voorstellen te doen om geldende wetten en verdragen aan te passen of op te zeggen. Daar moet dan over worden gedebatteerd en besloten. Daarvoor hebben we in Nederland twee Kamers, een Raad van State én een grondwet die niet heel gemakkelijk is aan te passen. Er gaan dus niet zomaar hele radicale dingen gebeuren. Dat paniekerige gedoe waar bepaalde media nu mee uitpakken lijkt me dan ook nogal overdreven.
