Beste Efteling ontwerper

Gimli

Ton van de Ven heeft die Eftelingse stijl die door Pieck gecreëerd is doorgezet en ook echt de identiteit van het park gemaakt. Hij is naar mijn mening de beste attractieontwerper van de Efteling en heeft na Anton Pieck bij lange na de grootste impact gehad.

Gimli

Progress

Ik denk dat Michel on par was met bijvoorbeeld Sander en die jongen had potentieel tot de nok. Waarom denk je anders dat die geforceerd ontslagen is? Hij wou niet weg maar het Efteling management wou hem weg door zijn sterke visie. Waar ze na Tons vertrek vanaf wouden.

Progress

Gimli Ik denk dat Michel on par was met bijvoorbeeld Sander en die jongen had potentieel tot de nok. Waarom denk je anders dat die geforceerd ontslagen is? Hij wou niet weg maar het Efteling management wou hem weg door zijn sterke visie. Waar ze na Tons vertrek vanaf wouden

Ik denk dat Ton van de Ven een briljante ontwerper was, maar misschien niet zo’n goede manager. Hij heeft Den Dulk destijds grote kansen gegeven en daarbij andere ontwerpers, die er al langer werkten, gepasseerd. Daar heeft hij vast zijn redenen voor gehad, maar dat heeft de positie van Den Dulk er vast niet eenvoudiger op gemaakt. Daarbij komt nog dat Den Dulk naar verluidt zelf niet altijd even tactvol is opgetreden naar medewerkers. Dat is niet vreemd als je op jonge leeftijd, zonder veel ervaring naar zo’n positie wordt gelanceerd (normaal werk je daar jaren naartoe). Ik zeg dat ook absoluut niet om hem te bekritiseren, maar het lijkt me wel iets dat zijn positie mede ondermijnd heeft.

Dat de Efteling begin jaren 2000 niet zat te wachten op één nieuwe opperontwerper à la Ton is natuurlijk niet raar. Voor de continuïteit is het beter om niet van één persoon afhankelijk te zijn. En daarnaast was Van de Ven een fantastisch ontwerper, maar weten we dat enig divagedrag hem niet vreemd was. Dat was in de jaren ‘70 en ‘80 vast niet zo’n probleem, maar ik kan me voorstellen dat het lastiger wordt naarmate de organisatie en de projecten groter en complexer worden.

Uiteindelijk denk ik dat Den Dulk te jong was om zo snel door te groeien naar die positie. Dat is gewoon niet handig aangepakt toen, maar is hemzelf denk ik nauwelijks aan te rekenen. Want natuurlijk pak je in zo’n situatie de kansen die je krijgt.

Wat hij uiteindelijk verder voor de Efteling had kunnen doen… we weten het niet. Hij had vast mooie dingen kunnen maken, maar er hadden ongetwijfeld ook missers tussen gezeten, misschien door zijn eigen inzichten, misschien ook door externe factoren zoals beperkte budgetten en technische problemen.

Uiteindelijk denk ik dat het voor iedereen is goedgekomen. De Efteling heeft met Sander, Jeroen, Karel en de rest van de groep een goed team in huis. En Den Dulk zit prima op zijn plek bij Disney. Het enige wat ik een beetje jammer vind is dat hij de afgelopen jaren alleen Frozen heeft gedaan. Ik had hem graag wat meer verschillende dingen zien ontwerpen, zeker gezien de enorme variëteit aan Disney-thema’s. Zijn nieuwe rol voor DLP is volgens mij meer een coördinerende, dus ik weet niet of hij zelf nog veel zal ontwerpen.

Gimli

R013

Ik vrees niet dat we den Dulk ooit gaan zien terugkeren.

Marvin

Gimli Het is voor de leesbaarheid van het forum beter om een complete reactie te geven in plaats van te dubbelposten zoals je hier gedaan hebt, zou je daar in het vervolg op willen lekken? Dankjewel! En voor het geval je het niet weet, je kunt binnen 1 reactie op meerdere personen reageren. Door terwijl je reactie nog open staat opnieuw op "Reageren" te klikken wordt een nieuwe @-vermelding aan je post toegevoegd. Daarnaast zou je ook zelf een @ kunnen typen direct gevolgd door de username van de persoon die je wilt taggen, dan krijg je vanzelf de juiste suggesties te zien die je kunt selecteren.

Michael

Progress Hij heeft Den Dulk destijds grote kansen gegeven en daarbij andere ontwerpers, die er al langer werkten, gepasseerd. Daar heeft hij vast zijn redenen voor gehad, maar dat heeft de positie van Den Dulk er vast niet eenvoudiger op gemaakt

Als dit waar zou zijn, dan zegt dat meer over andere ontwerpers dan over Den Dulk en is het misschien zelfs wel logisch en terecht dat die gepasseerd zijn. Een professional zou een ander, die simpelweg meer talent heeft, moeten herkennen en erkennen in zijn of haar snellere carrieregroei.

Progress Voor de continuïteit is het beter om niet van één persoon afhankelijk te zijn. En daarnaast was Van de Ven een fantastisch ontwerper, maar weten we dat enig divagedrag hem niet vreemd was.

Je moet als organisatie dan wel behoorlijk wat absorptievermogen hebben om van een autocratie naar een deep democracy te buigen. Het had daarom wellicht wel verstandiger geweest een vaste vervanger voor Van der Ven te introduceren en vanuit die vervanging dan te werken naar een ander verdeelveld. Ik heb zelf sterk het gevoel dat men daar pas terecht is gekomen na 2018 toen De Bruijn die rol kreeg als meewerkend teamleider van het designteam. Dat is een transitieperiode geweest van ongeveer vijftien jaar. Dat had met de juiste beslissingen wel sneller gekund denk ik.

Progress

Michael Het had daarom wellicht wel verstandiger geweest een vaste vervanger voor Van der Ven te introduceren en vanuit die vervanging dan te werken naar een ander verdeelveld.

Daar heb je een punt. Maar om dan je jongste, minst ervaren ontwerper die rol te geven lijkt me niet zo’n goed idee. Want die rol vereist niet alleen creatief talent, maar ook organisatorisch. Daarbij komt enig overwicht ook van pas, en dat had Den Dulk natuurlijk niet vanwege zijn leeftijd en korte Efteling-carrière.
En je moet met zo’n opvolger dan natuurlijk goede afspraken maken, anders komt er niets van zo’n nieuwe structuur terecht en zit er gewoon weer een nieuwe autocraat.

Ik ben er natuurlijk niet bij geweest, maar heb sterk het idee dat Van de Ven zich niet, of in elk geval veel te laat, is gaan bezighouden met zijn opvolging of met het voorbereiden van het team op een situatie ná zijn vertrek. Een soort ‘na mij de zondvloed’ gedachte.

Michael

Progress Ik ben er natuurlijk niet bij geweest, maar heb sterk het idee dat Van de Ven zich niet, of in elk geval veel te laat, is gaan bezighouden met zijn opvolging of met het voorbereiden van het team op een situatie ná zijn vertrek. Een soort ‘na mij de zondvloed’ gedachte.

Het is niet aan de persoon om tijdig je opvolging te gaan regelen. Het is aan zijn of haar leidinggevende daar tijdig invulling aan te geven. Zeker bij pensioenen zie je dat al jaren vooruit aankomen, en kan je daar goed op anticiperen. Als jouw gevoel juist is, dan lag dat bij de algemeen directeur. Van der Ven kan enkel signaleren dat opvolging geregeld moet worden, en dat er niks geregeld wordt.

Trollenbol

Progress Ik ben er natuurlijk niet bij geweest, maar heb sterk het idee dat Van de Ven zich niet, of in elk geval veel te laat, is gaan bezighouden met zijn opvolging of met het voorbereiden van het team op een situatie ná zijn vertrek. Een soort ‘na mij de zondvloed’ gedachte.

Mwa, de wens van Van de Ven was duidelijk, er moest een directe opvolger komen. Daar werd geen gehoor aan gegeven. Dan snap ik best dat hij zich er vervolgens niet meer mee wilt bemoeien. Zie ook dit interview met zijn mening over PandaDroom, het eerste project van het nieuwe team, uit Eindhovens Dagblad (terug te vinden op Eftepedia):

Met [PandaDroom] heb ik me overigens niet bemoeid. Ik vond het een mooie test-case te zien wat er gebeurt als ik er niet meer ben. Ik wilde het proces niet verstoren. Het oordeel over het eindresultaat is aan het publiek.

Met die laatste zin geeft hij in mijn ogen perfect aan dat hij zich bewust was van de gevolgen maar dat het hem verder koud liet. Hij wist dat hij gelijk ging krijgen, en dat was genoeg.

Japio

Michael Ton van de Ven was bij zijn vertrek natuurlijk wel creatief directeur. Iemand als Ronald van der Zijl stond slechts naast Ton, niet erboven. Dat die er ook geen kaas van had gegeten bleek wel uit het feit dat hij zelf de leiding over het creatieve team heeft genomen in eerste instantie, wat later Olaf Vugts overnam. Wat dat betreft is het maar goed dat die leiding nu weer gewoon in handen van een van de creatievelingen zelf ligt.

Of Ton er simpelweg niet mee bezig is geweest of het verkeerd heeft ingeschat zullen we niet snel weten. Hij zag in Michel de protege die hij zelf voor Anton Pieck was. Feit is ook dat Ton redelijk veel zeggenschap naar zich toe had getrokken waar ook veel anderen het niet mee eens waren, die liever zelf op die stoel zouden zitten. Dat die geen zin hadden in Ton 2.0, met een Michel den Dulk die blijkbaar ook behoorlijk op zijn strepen kon staan, kan ook nog een lezing zijn. Het ontwerpteam is de jaren daarna echt een schim geweest wat het ooit was, lopend aan de leiband van een directie die het begrip Efteling meer als melkkoe dan creatief palet zag. Het is aan Bart de Boer te danken dat de focus weer terug op het park en diens stijlkenmerken is gaan liggen en dat Sander de Bruijn zich mocht gaan ontplooien.

Michael

Japio Iemand als Ronald van der Zijl stond slechts naast Ton, niet erboven

Dat klopt niet, uiteindelijk is de algemeen directeur de hoogste in rang, om het zo maar even te zeggen. Ze rapporteren allemaal aan de CEO/Directeur.

Japio Het ontwerpteam is de jaren daarna echt een schim geweest wat het ooit was, lopend aan de leiband van een directie die het begrip Efteling meer als melkkoe dan creatief palet zag.

Vijftien jaar transitie om via pakken vla en sprookjesboek figuren inderdaad onder Bart de Boer weer de wind in de zeilen te krijgen.

Progress

Trollenbol Mwa, de wens van Van de Ven's was duidelijk, er moest een directe opvolger komen. Daar werd geen gehoor aan gegeven. Dan snap ik best dat hij zich er vervolgens niet meer mee wilt bemoeien.

En dat is dus weer een voorbeeld van het divagedrag waarover ik het eerder had. Ik vind dat een weinig professionele opstelling van Van de Ven.

Liampie

Progress Wat had hij dan moeten doen, doordrammen? Ik vind het een teken van bescheidenheid. Ton had een suggestie over zijn opvolging, management koos voor een andere route. Dan mag je het management ook de ruimte geven om dat plan op hun manier uit te voeren.

Jeroen_uit_tilburg

Progress En dat is dus weer een voorbeeld van het divagedrag waarover ik het eerder had. Ik vind dat een weinig professionele opstelling van Van de Ven.

Hoezo is dat Diva gedrag? Van de Ven was niet De Efteling he, dus als hij iets wil betekend niet dat het gebeurd. Daarvoor heb je management, als die vervolgens niet meegaan in je verzoek dan sta je als 1 man's sterk echt nergens. Zo werkt het nou eenmaal, als je dan gaat 'doorzeuren' dan gaat er frictie ontstaan en dan wordt het uiteindelijk alleen maar erger joh. Moet je ook niet willen. Het was niet de taak van hem om te zorgen dat de efteling een opvolger voor hem zou zoeken, maar een wens. En dat maakt het juist een hele proffesionele houding. Weten wat je plek is binnen je orginisatie

Japio

Liampie dat de Eftelingdirectie en Ton aan het eind van zijn carrière niet bepaald op een lijn lagen, is een feit. Destijds is daar een treffend artikel over geschreven, wat ik helaas niet meer terug kan vinden. 'Als de zon laag staat, werpen zelfs kabouters lange schaduwen' heette het. Van dezelfde onderzoeker, Sierk Ybema, vond ik nog een algemener onderzoek waarin de studie van de Efteling ook aan bod komt, beginnend op pagina 20.

Deze relatieve nieuwkomers mochten graag wijzen op het beleid dat zij hadden uitgestippeld voor de toekomst en, als om de verantwoordelijkheid voor het succes van de onderneming te claimen, op de vruchten die dit beleid reeds had afgeworpen, zoals de toegenomen professionaliteit van de organisatie, de gezonde financiën of het recordaantal bezoekers van het afgelopen jaar. Als tegenvertoog maakten oudere medewerkers, die voor de komst van de nieuwe managers centrale posities bekleedden in het formele overleg, juist van het verleden een sprookje en legden zo de nadruk op de historische ontwikkeling van het park die had geleid tot de bijzondere kwaliteit van de attracties en een wassende stroom bezoekers. Hun hartverwarmende herinneringen aan de gemoedelijke gang van zaken en de goede onderlinge sfeer van weleer, legden geraffineerd de onvolkomenheden bloot van de nieuwe zakelijkheid die de organisatie vandaag de dag in zijn greep had.

https://lectoraatchangemanagement.nl/wp-content/uploads/2015/05/nostalgie-en-postalgie_sierk-ybema_2004-copy.pdf

Nog steeds een van de interessantste periodes uit de Efteling-managementgeschiedenis als je het mij vraagt.

Progress

Liampie Wat had hij dan moeten doen, doordrammen? Ik vind het een teken van bescheidenheid. Ton had een suggestie over zijn opvolging, management koos voor een andere route. Dan mag je het management ook de ruimte geven om dat plan op hun manier uit te voere

Jeroen_uit_tilburg Hoezo is dat Diva gedrag? Van de Ven was niet De Efteling he, dus als hij iets wil betekend niet dat het gebeurd. Daarvoor heb je management, als die vervolgens niet meegaan in je verzoek dan sta je als 1 man's sterk echt nergens. Zo werkt het nou eenmaal, als je dan gaat 'doorzeuren' dan gaat er frictie ontstaan en dan wordt het uiteindelijk alleen maar erger joh. Moet je ook niet willen. Het was niet de taak van hem om te zorgen dat de efteling een opvolger voor hem zou zoeken, maar een wens. En dat maakt het juist een hele proffesionele houding. Weten wat je plek is binnen je orginisatie

Als je in een organisatie werkt, en het management besluit een bepaalde kant op te gaan waar je niet achter staat, kun je ook constructief meewerken en het achterblijvende team zo goed mogelijk begeleiden.
Nogmaals, ik ben er niet bij geweest, maar ik krijg het idee dat Van de Ven heeft gezegd: als het niet gaat zoals ik het wil, zoek het dan maar lekker uit, ik trek mijn handen ervan af.
Je kunt ook zeggen: OK, ik denk niet dat dit de beste manier is, maar ik ga me inzetten om er het beste van te maken.

Kevjoe

Wat maakt iemand de "beste" ontwerper? Gaat het dan over de hoeveelheid ontwerpen, de grootsheid van de ontwerpen die de ontwerper gemaakt heeft of de invloed van die ontwerpen?

In mijn ogen is er geen beste ontwerper, ze hebben allemaal dingen toegevoegd maar niet elke ontwerper heeft dezelfde kansen gekregen. Ze hebben niet allemaal aan de projecten met de grootste budgetten kunnen werken. Kijk naar bijvoorbeeld Henny Knoet, die vaak de kleinere taken toegewezen kreeg maar uiteindelijk toch ook een grote impact heeft achter gelaten in veelal de kleinere zaken.

De kracht van een ontwerper zit in mijn ogen in hoe ze zich kunnen inleven in wat ze moeten neerzetten: als je een ruïne moet neerzetten, dan kan dat op zovele manieren. Om daar creatief in te zijn, dat is in mijn ogen echt een kunst.

Elke ontwerper van de Efteling heeft in mijn ogen wel prachtige ontwerpen gemaakt, en minder mooie ontwerpen. Maar ik zou niet kunnen zeggen wie mijn favoriete ontwerper is, dan ga ik vermoedelijk gewoon de ontwerper van mijn favoriete attractie zeggen - niet omdat die ontwerpen noodzakelijk het sterkste zijn, maar wel omdat de betreffende attractie mijn favoriet is.

Vriend_van_de_club

Dit artikel werd gepubliceerd in de Efteldingen (personeelsblad) van 2001:

Vanuit verschillende disciplines samen werken aan toekomstontwikkelingen

Nieuw team neemt het ontwerppotlood over

Toen de Efteling in de jaren 50 van de vorige eeuw begon, was de ontwikkeling en organisatie van een stuk recreatie helder en rechtlijnig. Je had burgemeester Van der Heijden als stuwende kracht in het stichtingsbestuur en Peter Reijnders en Anton Pieck die ongebreideld hun creatieve gang konden gaan. Dat was destijds een logische gang van zaken. Er was nog nauwelijks iets op het gebied van attractieparken en voorbeelden van hoe het allemaal zou moeten, waren al helemaal schaars. Sterker nog, de manier waarop de Efteling bouwde aan een toeristisch en recreatief aanbod was een voorbeeld en inspiratiebron voor anderen. Toen Anton Pieck zijn tekenpotlood en sprookjesachtige inbreng met pensioen liet gaan, nam Ton van de Ven zijn werk over. Samen met onder andere Jan Verhoeven, Henny Knoet en Lex Lemmens zette hij de inmiddels bijzondere Efteling-cultuur en –tradities door. ‘Met’, zoals Ton van de Ven altijd zegt ‘ de geleende hand van Anton Pieck.’ Wat er allemaal uit die geleende hand rolde, staat fier in het park en verwondert jaarlijks meer dan drie miljoen gasten. Maar ook Ton van de Ven heeft zijn tekenmap dichtgeklapt en staat in het leven zonder de Efteling. En de Efteling zonder hem. Hoe nu verder met de ontwikkeling van de Efteling? Kan iemand anders het estafettestokje weer overnemen van ontwerpers als Ton van de Ven en Henny Knoet? Eén man of vrouw staat daar niet voor in de startblokken. “Nee”, zegt Cees Kikstra (Directeur Strategie en Ontwikkeling). “Wat wij met het oog op het vertrek van de ‘oude garde’ hebben gedaan, is een team van ontwerpers gevormd. In die groep zitten Sergej Karnet, Marieke van Doorn, Karel Willemen, Robert-Jaap Jansen, Lex Lemmens, Michel den Dulk, Henny Knoet en ik. Voor zover dat kan en nodig is, zal Ton van de Ven de groep nog bijstaan met zijn ervaring en kennis. Als je naar die nieuwe groep kijkt, dan zie [je] dat die is samengesteld uit verschillende disciplines. Wij willen er ook alle aspecten die te maken hebben met de toekomstontwikkeling van de Efteling en haar attracties in vertegenwoordigd zien. Te denken valt daarbij aan attractieontwikkeling, grafisch werk, planologie, techniek, infrastructuur en creatief-technische oplossingen.”

‘BUITEN DE BROEK DENKEN’

De structuur voor de ontwerptoekomst van de Efteling ziet er dus heel anders uit dan tot nu gebruikelijk was binnen het bedrijf. Dat kan ook haast niet anders meer. De tijden dat één iemand ‘even’ de creatieve en wonderlijke Efteling-lijnen uitzet, zijn voorbij. Het ontwerpteam dat nu geformeerd is, pakt die nieuwe uitdaging op een andere manier aan. “Het is een gemêleerde groep met verschillende disciplines. De groep is zogenoemd horizontaal samengesteld. Dat betekent dat (...) niemand echt de baas wordt. Er zal, net als bij de totstandkoming van PandaDroom, een gezamenlijke verantwoordelijkheid moeten ontstaan, waarin alle ruimte is voor ieders persoonlijke ideeën en inbreng. Er moet dus een hechte teamgeest ontstaan, waarin alle betrokkenen van elkaar weten wat er gebeurt. En waarom dat gedaan wordt? Tot nu toe zag je dat de een met project ‘X’ bezig was en de ander met ‘Y’ of ‘Z’. Afhankelijk van de aard van een project, gaan we nu bepalen wie welke opdracht wanneer krijgt. In het team moet zo’n opdracht gaan borrelen en uitgewerkt worden. Je zou kunnen zeggen dat wij van generalisten overstappen naar specialisten, die echter nauw met elkaar samenwerken en vanuit hun eigen kennis en ervaring hun bijdragen gaan leveren.”

De mensen die nu aan de ontwerptafels gaan staan, stomen van enthousiasme over de nieuwe constructie. “Zeker, want binnen zo’n team hebben wij de ruimte en creativiteit om nieuwe ontwikkelingen op de rails te zetten en uit te diepen. Een groot voordeel daarbij is dat wij de mogelijkheden hebben om ‘out of the box’ te denken.” Binnen de groep wordt dat wat lacherig vertaald naar ‘buiten de broek denken’, maar erg serieus en als belangrijk opgenomen. “Je kunt ons ook zien als een creatieve denk- en ontwikkeltank, die zich stort op allerlei concepten voor de verdere ontwikkeling van de Efteling.”

EFTELING-GEVOEL WAARBORGEN

Een vraag die je daarbij kunt stellen is of dat typische Efteling-gevoel en die eigen Efteling-handtekening gewaarborgd zijn binnen de groep. Die hebben in het verleden immers voor veel succes gezorgd en de Efteling een bijzondere plaats op de markt verschaft. De nieuwe ontwerpgroep is er niet bang voor dat de Efteling-cultuur langzaam wegvloeit. “Wij hebben allemaal dat Efteling-gevoel en het bijbehorende referentiekader. Het wordt alleen door de één wat anders ingekleurd dan door de ander. Maar dat is juist goed. De Efteling is meer dan een recept. Door marktonwikkelingen, veranderende consumenten en invloeden vanuit de marketing, moeten wij het breder zien en uitwerken. Zonder dat wij die Efteling-cultuur over boord zetten, gaan wij verder aan een wereld waarin werkelijk wonderen gebeuren. Met een eigenheid en onderscheidend vermogen die de Efteling typeren. Die, zeg maar, enerzijds in het verlengde liggen van het sterke Efteling-denken. Maar die anderzijds aanhechting zoeken bij andere culturen, ingangen en ideeën.”

GEEN BAAS…

Geen echte baas boven het team. Wie hakt dan de knopen door, omdat er uiteindelijk toch iemand moet zeggen wat er ontwikkeld wordt. Vroeger waren dat mensen als Van der Heijden, Reijnders en Pieck en wat later bekleedde Ton van de Ven die rol. “Met”, zoals de laatste zegt, “soms een noodzakelijk ‘verlicht despotisme’ om zaken er door te krijgen.” Het nieuwe team wijst op voorhand niet een lid aan om die functie te bekleden. “Er zal tijdens een proces voor de ontwikkeling van nieuwe zaken altijd wel iemand opstaan die de beslissingen uiteindelijk neemt. Daar zijn we niet bang voor. Bovendien worden wij ondersteund door andere afdelingen en specialisten binnen de Efteling. Neem bijvoorbeeld de marketing of de directie, die vanuit onderzoek of de financiële positie aan kan geven welke kant wij op moeten en kunnen.”

AL BEZIG IN DE PRAKTIJK

Het samengestelde ontwerpteam ruikt nog naar nieuwigheid, maar is al volop bezig met de praktijk van de toekomstontwikkeling van de Efteling. Op de lijst staat onder andere de nieuwe attractie die de Efteling in 2005 wil openen. De attractie is een mooie testcase voor het team en het functioneren daarvan. De eerste voortekenen zijn goed. “Voor die attractie leven zo’n vijf, zes ideeën van verschillende mensen. De één denkt er vanuit haar of zijn kennis zus over, de ander zo. Al die ideeën gooien wij in de groep en bespreken wij diepgaand. Het mes komt daarbij af en toe stevig op tafel. Erg is dat niet, omdat het juist de kracht van het team is om vanuit diverse disciplines naar dingen te kijken. En met elkaar op die manier aan de beste attractie voor de Efteling te werken. Wie dan wat zegt en wiens idee het wordt, maakt niet uit.”

Bovenste rij v.l.n.r. Ton van de Ven, Sergej Karnet, Robert-Jaap Jansen
Middelste rij v.l.n.r. Marieke van Doorn, Hennie Knoet
Onderste rij v.l.n.r. Karel Willemen, Michel den Dulk

Volgende pagina »