Zingo Klopt, maar de Rutte doctrine bestaat niet voor niets als woord.
De term ‘Rutte-doctrine’ is één keer door één ambtenaar gebruikt in een vrijgegeven informeel document (een emailtje dacht ik). De altijd sensatiebeluste pers heeft de term vervolgens groot gemaakt, waarna andere politici ermee aan de haal zijn gegaan en het nu lijkt alsof het al jaren een begrip is. Maar het is puur kunstmatig gecreëerd.
Ruttes voorkeur is om de onderliggende ambtelijke stukken (notulen, emails, etc.) van wetsvoorstellen e.d. niet standaard openbaar te maken. Daar staan immers persoonlijke ideeën en opvattingen van ambtenaren in, die in de voorbereiding van zo’n wet op papier worden gezet, maar wellicht nooit onderdeel van de wet worden. Dat zou weliswaar een interessant kijkje in de keuken geven, maar ook voor veel misverstanden kunnen zorgen. Bovendien bestaat de kans dat ambtenaren zich geremd gaan voelen in het doen van voorstellen, wat weer ten koste van de kwaliteit kan gaan.
Het beste voorbeeld van de puinhoop die volledige openheid kan veroorzaken, hebben we vorige week gezien: door de ongelukkige samenvatting ‘Omtzigt: functie elders’ (terwijl het helemaal niet over een functie elders bleek te gaan) zit de kabinetsformatie nu muurvast en zijn de verhoudingen in de Kamer flink verziekt. Rutte heeft in mijn ogen echt wel een punt; openheid is goed, maar het moet wel praktisch blijven. Overigens heeft hij toegezegd om in een volgend kabinet meer openbaar te gaan maken, dus in die zin krijgt de Kamer wat ze wil.
Natuurlijk zijn er dingen misgegaan, met name in de toeslagenaffaire. Maar om daar alleen de persoon Rutte de schuld van te geven is niet eerlijk. Naast andere bewindslieden en talloze ambtenaren is de Kamer er zelf óók verantwoordelijk voor; zij was door de regering gewaarschuwd dat strengere wetgeving tot ongelukken kan leiden en kreeg hier ook al veel eerder signalen van. En heeft de Kamer ervan geleerd? Dat is de vraag; ik hoorde Jesse Klaver laatst alweer pleiten voor een strenge aanpak van bedrijven die te veel coronasteun aanvragen. Ook daar zullen bedrijven tussen zitten die dat oprecht per ongeluk hebben gedaan en door de sancties die Klaver wil in grote problemen zullen komen.
Ruttes derde kabinet is gevallen over de toeslagenaffaire en het komende kabinet krijgt te maken met een parlementaire enquête over dit onderwerp. Het is weinig zinvol als Kamerleden het er in de tussentijd steeds maar bij blijven halen als stok om Rutte mee te slaan. We moeten dóór. Anders kunnen we van elke partij die ooit geregeerd heeft wel misstappen uit het verleden gaan opgraven.
