17 miljoen verlies, situatie zeer ernstig, kan de stichting niet bijspringen, moeten we geen inzamelingsactie houden. Aan feiten, fabels en reacties geen gebrek. Omdat de onderneming achter een park als de Efteling mij persoonlijk meer interesseert dan de wandeling door het park (ook leuk daar niet van) ben ik in de (jaar)cijfers 2019 en 2020 gedoken en proberen te achterhalen hoe het nu met de Efteling is gesteld en wat het verlies van 17 miljoen nu daadwerkelijk is.
Rol van Stichting Natuurpark de Efteling
Stichting Natuurpark de Efteling is de enige aandeelhouder van de Efteling, een besloten vennootschap. Tussen de Efteling BV en de stichting bestaat een overeenkomst waarin de afdracht van het resultaat na belastingen is vastgelegd. Deze bedraagt 40%. Zo ontving de stichting in boekjaar 2018 daardoor een dividenduitkering (winstuitkering) van ruim 9,4 miljoen euro. Gaan we dan naar dit jaar en dan specifiek wat er is gedaan met dividenduitkering boekjaar 2019 dan valt direct iets op. Voor het boekjaar 2019 is er geen dividend uitgekeerd aan stichting Natuurpark de Efteling. Enerzijds om het vermogen van de Efteling BV te versterken en anderzijds omdat de stichting het maatschappelijk onaanvaardbaar heeft gevonden een dividend te ontvangen terwijl de Efteling aanspraak moet maken op de overheidssteun (de NOW regeling van waaruit bijna 10 miljoen euro aan steun aan de Efteling BV is toegekend).
Feitelijk heeft hiermee de stichting een bedrag van ruim 7,7 miljoen euro (winst in 2019 was bijna 19,3 miljoen euro) in de Efteling BV laten zitten en daarmee een bijdrage geleverd om door de crisis heen te komen. Het niet uit laten keren van dividend is overigens geen vrijbrief om het dividend dan later ook niet meer uit te keren. Daar heeft de stichting namelijk nog altijd recht op. Verder is er een langlopende schuld tussen de Efteling BV en de aandeelhouder van 12,0 miljoen euro. Maar die was er al in 2019 en 2018 en heeft dan ook geen relatie met de huidige situatie.
Schulden Efteling
Naast de langlopende schulden heeft de Efteling ook schulden bij kredietinstellingen (zoals een bank). Op dit moment nog ruim 57,5 miljoen euro. Deze schuld betreft enkel hypothecaire leningen bij de Rabobank, Abn Amro, Provincie Noord-Brabant en Nationale Nederlanden. Slechts 31 miljoen daarvan heeft een looptijd langer dan 5 jaar met lage rente percentages (swaprente 1,2% (provincie) en euribor + tot max 1,5% opslag) Daarbij nemen de schulden overigens wel jaar op jaar af en daarmee dalen dus ook de financiële lasten zoals rentevergoedingen. Beide positief. Overigens is het hebben van schuld niet heel vreemd. Naast fiscale voordelen, de beschikbaarheid over de eigen gelden is het vooral van belang dat aan de verplichtingen die bij een schuld horen te kunnen voldoen. Aan liquide middelen (kan aan de betalingsverplichting worden voldaan) is er bijna 7 miljoen beschikbaar. Daarnaast beschikt de Efteling over een eigen vermogen van bijna 190 miljoen euro. Geen enkele reden tot zorg op dat vlak. Tevens beschikt de Efteling bij de Rabobank over een rekeningcourantkrediet van 47,5 miljoen euro. Kortom een krediet op je betaalrekeningen om jaarrond aan je betalingsverplichtingen te kunnen voldoen. Want voor een seizoensgebonden onderneming, wat de Efteling ook met de komst van bedrijfsevenementen gedurende de rustige periode blijft, is het hebben van dit krediet essentieel. Per slot van rekening zijn er namelijk ook maanden waar verlies wordt gemaakt, waar inkoopbehoeftes groter zijn etc. Het feit dat de Rabobank deze kredietlijn faciliteert en de hoogte daarvan zegt iets over het vertrouwen van de bank in de Efteling. Het risico voor de bank is dan ook klein.
Waarom is de situatie dan 'zeer ernstig'
Heel simpel, als je als onderneming onvoorzien 17 miljoen euro verlies maakt heb je een bovengemiddelde grote uitdaging. Zeker als je de jaren daarvoor het tegenoverstelde hebt gepresteerd. Overigens is het ook interessant in te zien dat de Efteling, wie eigenlijk wel, in haar risicomanagementanalyse nooit heeft voorzien in iets als Covid-19. Dat geeft ook direct de ernst aan als er dan wel zoiets gebeurd. Daarmee is de situatie dus bedrijfsmatig gezien zeer ernstig, ook de onduidelijkheid richting de toekomst draagt daar aan bij. Maar is 'zeer ernstig' hetzelfde als een naderende faillissement?
Hetgeen wat ik hierboven heb beschreven had betrekking op het boekjaar 2019. Vanaf maart dit jaar zag de wereld er plots heel anders uit. Ga er maar vanuit dat bedragen zoals netto kasstromen en de beschikbaarheid van liquide middelen er nu heel anders uit zijn gaan zien. Maar van een naderen faillissement is in de verste verte geen sprake. Het is namelijk niet zo dat 17 miljoen verlies gelijk staat aan 17 miljoen euro te kort in geld. Het schrijven van verlies kent vele redenen. Een daarvan is bijvoorbeeld hoe je als onderneming omgaat met je afschrijvingen op je materiële vaste activa (attracties, gebouwen, etc.).
Stel je hebt in 2015 voor 40 miljoen geïnvesteerd (je bouwt een flat). Dat kost je van bouw tot oplevering 40 miljoen. Deze betaal je uit eigen middelen en/of met hulp van een bank. De rekening van 40 miljoen wordt tijdens de bwou direct voldaan. Maar je kunt vervolgens wel jaren profiteren van die 40 miljoen. Daarom schrijf je de investering over meerdere jaren af. Bijvoorbeeld over 10 jaar. In dit geval schrijf je 4 miljoen per jaar af tot de investering volledig is afgeschreven. Is de investering dan niets meer waard? Nee, maar je hebt de investering die je hebt moeten doen financieel gezien afgeboekt tot 0. De 40 miljoen die je in 2015 hebt betaald verdwijnt dus in 2025 uit je boeken.
Laten we dit voorbeeld eens vasthouden. We maken als bedrijf 40 miljoen omzet, na al onze inkoop houden we daar 20 miljoen van over, we betalen vervolgens alle kosten (personeel, kantoor, etc.) voor 18 miljoen. We houden 2 miljoen over. Vervolgens moeten we de afschrijving van de eerdere 4 miljoen (de flat die we hebben gebouwd) nog boeken. We gaan dus voor 2 miljoen in het rood en dus verlies. Maar die 4 miljoen is geen 'cash uit'. Het is een financiële boeking, niet meer en niet minder. Kortom: je hebt 2 miljoen aan geld over maar je schrijft toch 2 miljoen verlies.
Terug naar de Efteling. Bij de Efteling is de omzet fors teruggevallen, tegelijkertijd heeft de Efteling aan veel knoppen in relatie tot de kosten ook zelf kunnen draaien. Zo werden oproepkrachten niet meer opgeroepen, werd de inkoop voor de horeca stilgelegd, stonden attracties ook stil en werd er gesneden in het entertainment. Voor vast personeel kon een deel bekostigd vanuit een de NOW regeling. Een deel ook niet. Daarnaast is de Efteling wat betreft omzet niet meer alleen afhankelijk van het attractiepark. Zo komt tegenwoordig ruim 17 miljoen van de totale omzet (227,7 miljoen in 2019) uit Bosrijk, 10,7 miljoen uit het hotel en 8,7 miljoen uit Loonscheland. Kortom de klap komt op meerdere fronten wat betreft omzet hard binnen. Zeker als daar dan ook nog eens een piekperiode van kerst tussen zit. Ondertussen lopen er ook kosten gewoon door waarbij het niet simpel even aan de knoppen draaien is. Zoals de voorgestelde afschrijvingen.
De Efteling kent een interessant manier van afschrijven. Enerzijds schrijven ze lineair af en anderzijds degressief. Bij lineair doe je continu hetzelfde bij degressief pak je in het begin wat meer dan aan het eind. De Efteling schrijft attracties in 25 jaar af, waarbij in de eerste 20 jaar 20% van de boekwaarde en in de resterende periode lineair (5 jaar). Voor bedrijfsgebouwen, groot onderhoud, modificaties en vervangingsinvesteringen gelden korte periodes maar wel allemaal lineair (ieder jaar hetzelfde). Zo werd er in 2019 voor ruim 39,6 miljoen afgeschreven. De Efteling heeft in de afgelopen 10 jaar fors geïnvesteerd. In het tijdperk Bart de Boer voor ruim 220 miljoen maar ook onder Fons Jurgens is/wordt er fors geïnvesteerd. Zo was de investering in (im)materiële vaste activa in 2019 ruim 55 miljoen (voornamelijk ging dat om verblijfsaccomodaties, vervangingsinvesteringen, het sprookje De Zes Zwanen en de attractie Max & Moritz). De Efteling heeft ieder jaar de mogelijkheid om de afschrijvingsmethodiek te herzien. Maar gezien het verlies van 17 miljoen euro lijkt dat niet te zijn gebeurd. Feit is dus dat dit waarschijnlijk de grootste kostenpost is waar ze in 2020 geen invloed op hebben uitgevoerd. Maar dat gaan we pas definitief zien in de jaarcijfers 2020.
Ik ben dan ook van mening dat er wat betreft continuïteit voor de Efteling op de middellange termijn geen reden tot zorgen zijn. Sterker nog de financiële positie is sterk, de schulden in verhouding laag en daarnaast is er maar één aandeelhouder die vanuit het primaire belang meewerkend is. Het is makkelijker schakelen met één aandeelhouder die direct aan je onderneming is gelieerd. Dan meerdere aandeelhouders die meerdere belangen hebben in meerdere ondernemingen. Het verlies is vooral een verlies op papier. Ja, er is gegarandeerd minder keiharde cash in de kassalade beland dan dat eruit is gegaan. Maar zeker dus geen 17 miljoen te kort in 'echt geld'. Dat verlies komt uiteindelijk ook door andere componenten, waar onder de afschrijvingen. Een inzamelingsactie of wat dan ook lijkt mij wat overbodig.
Ik vind de keuze om de investering zover terug te schroeven interessant. Vergelijk het met Duitsland. Daar werd de wegenbouw ten tijde van de financiële crisis (2008-2013) gigantisch geholpen door in die periode grote bouwprojecten te starten (daarom rijden we nog altijd in veel files in Duitsland). Enerzijds om de economie te stimuleren en anderzijds (grotendeels) klaar te zijn als de crisis weer voorbij is. Zeker met zo'n gezonde situatie als de Efteling had ik ergens verwacht dat je juist nu wel zou investeren. Om klaar te zijn als we ook deze crisis weer hebben bezworen en iedereen er op uit wil. Enerzijds om weer iets te kunnen ondernemen en anderzijds het vele geld wat tijdens de lock-downs en alle onzekerheden niet is uitgegeven alsnog uit te geven. De economische groei zal na de crisis gigantisch zijn. Door juist nu te investeren zou je daar in 2022 en verder maximaal rendement door kunnen halen. Uitgaande dat we vanaf 2022 weer in een normale situatie terecht gaan komen. Maar goed, ga het maar eens doen. Verantwoordelijkheid over 3.000+ man personeel direct, vele indirecte toeleveranciers, 220 miljoen euro omzet, gedane investeringen, etc en dan durven te investeren. Al met al interessante ontwikkelingen in een bijzondere tijd.
