Complottheorieën hebben altijd bestaan. Nazi's voedde theorieën over Joden aan het volk en konden daarmee de holocaust uitvoeren, zonder dat het normale Duitse volk er naar om keek, sommige mensen geloven niet dat Neil Armstrong en Buzz Aldrin op de maan hebben gelopen, en is misschien een bolvormige aarde wel de grootste leugen ooit. Complottheorieën hoeven overigens niet per definitie onjuist te zijn. Zolang een theorie over een complot of leugens nog niet bewezen is, is het een complottheorie, maar theorieën over een presidentieel afluisterschandaal van Nixon bleken uiteindelijk gewoon waar te zijn.
Complottheorieën worden soms zo overtuigend gebracht, dat volgens mij iedereen er in kan gaan geloven. In mijn middelbareschooltijd keek ik ooit de documentaire Loose Change (2nd Edition) over de aanslagen van 11 september 2001. Ik was er toen heilig van overtuigd dat die aanslagen een inside job waren. We zijn nu 20 jaar verder en geloof ik dat niet meer. Er zijn nog steeds wel rare dingen gebeurd die dag, maar ik geloof niet meer dat de aanslagen van die dag door een inlichtingendienst van de Verenigde Staten zelf zijn uitgevoerd.
Anyway, ik wil graag even het verhaal van 2020 vertellen:
We hebben een enorm turbulent jaar gehad. Eind 2019 brak er een epidemie uit in China die oversloeg naar de rest van de wereld en een pandemie werd. Het blijkt om een virus (SARS-CoV-2) te gaan, die de ziekte COVID-19 veroorzaakt en het is een behoorlijk serieuze zaak. Nu is dit virus gelukkig niet het killer-virus zoals we soms in horror of science-ficion films gezien hebben, maar er blijkt wel een relatief groot deel van de populatie in het ziekenhuis of zelfs op de Intensive Care te belanden. Een groot deel van deze mensen haalden het niet en zijn overleden. De ziekenhuizen hebben op bepaalde momenten zo vol gelegen, dat ze tegen het maximum capaciteit aan liepen en andere zorg moest uitstellen.
In het het eerste half jaar van de uitbraak in Nederland, leek 3% van de mensen die COVID-19 opliep te overlijden. Dit lag in werkelijkheid natuurlijk iets lager, want niet iedereen met ziekteverschijnselen werd in die eerste maanden getest. Een medicijn tegen COVID-19 is er niet, maar gelukkig is de behandeling ervan wel vooruit gegaan tussen maart vorig jaar en eind mei dit jaar. Toch overlijdt nog steeds een fors van de mensen die met COVID-19 in het ziekenhuis belandt. Wat wel opvalt is dat over het algemeen ouderen, mensen met obesitas of met onderliggende medische klachten, een groter risico op overlijden of permanente gezondheidsschade hebben. Heftige klachten onder jonge mensen zijn zeldzaam, maar niet uitzonderlijk.
Het virus verspreidt zich van mens naar mens en is erg besmettelijk. Zolang een medicijn er niet is, kan men gelukkig aan op een oud Nederlands spreekwoord: "Voorkomen is beter dan genezen". Om besmetting te voorkomen, moeten we daarom een jaar lang onze contacten met andere mensen beperken. De overheid, wiens taak het is om ons allemaal zo goed mogelijk te beschermen, kondigt een 'smart-lockdown' aan. We moeten thuiswerken, evenementen gaan niet door en toeristische attracties sluiten. Er wordt ook aangeraden om minder mensen thuis te ontvangen en minder reisbewegingen te maken. Allemaal om er voor te zorgen dat er zo min mogelijk mensen besmet raken en vervolgens weer andere mensen besmetten. Dit moeten we in principe volhouden totdat er ofwel een goede behandeling of medicijn is, of een vaccin.
Al vanaf het begin dat de mensheid bestaat, zoeken we al naar nieuwe manieren om mensen die ziek zijn te genezen. Ruim 400 jaar voor Christus werd het 'immuniteit' ontdekt. Wanneer iemand besmet is geweest met een ziekte en hij deze overleefd had, kon deze persoon niet nog eens ziek worden.
In China was men in de 15e eeuw al zover dat ze wisten dat kinderen een besmetting met de pokken over het algemeen zouden overleven, terwijl het voor een volwassene een dodelijke ziekte was. Er zijn daarom in die tijd bewust kinderen met pokken besmet, om ze te beschermen voor een besmetting op latere leeftijd. De wetenschap staat niet stil in het Oosten en lukt het de Chinezen om de kinderen zelfs een mildere vorm van de pokken te geven, terwijl ze daarna alsnog beschermd zijn als volwassene. Over een tijd van meer dan 500 jaar wordt dit principe uitgewerkt tot een soort geneesmiddel: een vaccin. Echt een geneesmiddel is het niet, want een vaccin geneest niet, maar het voorkomt juist een ziekte. Door de jaren heen hebben vaccins een enorm effect gehad. Door het moderne pokkenvaccin kon het pokkenvirus geen kant meer op en is het virus officieel uitgeroeid. Ondertussen bestaan er allerlei soorten vaccins die mensen kunnen beschermen tegen specifieke ziekten.
We zijn nu ruim een jaar na uitbraak van het SARS-CoV2 virus en de bijbehorende COVID-19 ziekte en de redding is nabij. Het vaccinatieprogramma in Nederland draait op volle toeren. Steeds meer mensen in Nederland, met name de risicogroepen, zijn ingeënt, waardoor er onderhand steeds minder mensen in het ziekenhuis belanden of overlijden. Als we door vaccinaties genoeg mensen immuun kunnen maken, kan net als het pokkenvirus, het coronavirus niet meer rondgaan en zal het hopelijk uitsterven. Of dit echt lukt, moeten we gaan zien, maar er worden nu flinke stappen gezet.
Het bovenstaande verhaal is denk ik een goede opsomming van wat wetenschappers en experts ons geleerd hebben over de situatie waar we nu in leven. Echter ondersteunt niet iedereen dit verhaal. Sommige mensen twijfelen of dit virus dodelijker is dan de griep, of een vaccin wel echt werkt of dat het complete virus niet eens bestaat. Tussen deze critici zitten een aantal hoogopgeleide mensen, inclusief zo nu en dan artsen en andere mensen met medische beroepen, maar het merendeel van de mensen in de zorg ondersteunen het bovenstaande verhaal wel.
Uit de twijfel van critici is meer dan alleen twijfel ontstaan. Het internet staat vol met theorieën. Het virus zou gemaakt zijn in een Chinees lab. In Rome zouden in september 2019 al sporen van SARS-CoV2 in het riool zijn gevonden (het virus werd officieel eind 2019 in Wuhan, China ontdekt). Het virus zou een manier van overheden zijn om de burgers te onderdrukken. Jaap van Dissel zou een pedofiel zijn.
Sommige van deze theorieën gaan ver. Erg ver. In een wereld van desinformatie lijkt het voor sommige mensen moeilijk om de waarheid te vinden. Sommige mensen geloven geen woord dat door een politicus, journalist of wetenschapper gezegd wordt. Op deze manier veranderd de een simpele vraag 'Klopt het wel wat meneer Rutte zegt?' in de wildste complottheorieën. En kunnen we het mensen kwalijk nemen dat de politici niet vertrouwen als we een minister-president hebben die met regelmaat zijn fouten niet meer actief kan herinneren?
Voor 2020 leken deze theorieën voornamelijk in Amerika rond te gaan. Een bekende daarvan is de Qanon-theorie. Eén van de onderdelen van de Qanon-beweging maakt mensen, voornamelijk democratische politici, uit voor pedofielen, zonder dat hier ook maar enig bewijs voor geleverd wordt. De Qanon-complottheorie is voornamelijk populair onder (extreem)rechtse mensen. Deze theorieën zijn onderhand naar Nederland gewaaid en ook in Nederland worden politici en leden van het Outbreak Management Team (OMT) uitgemaakt voor pedofielen. Opnieuw zonder bewijs en overigens ook totaal los van de Qanon beweging. Het lijkt compleet uit de lucht gegrepen.
Ik ben zelf best geïnteresseerd in complottheorieën, maar maak mij toch wel een beetje zorgen over een aantal theorieën die nu rond gaan. Allereerst hebben we nu te maken met een volksgezondheidscrisis. Ik blijf het verhaal van het RIVM, de medische wetenschap en de regering ondersteunen en hoop ook dat iedereen zich laat vaccineren. Ik ben zelf geen arts, maar over veel van de dingen die afgelopen jaar gebeurd zijn, heb ik al op de middelbare school geleerd. Bij geschiedenis leerde ik dat mensen zichzelf isoleerde om niet besmet te raken met de Pest. Bij biologie leerde ik wat een virus was en hoe een vaccin werkt. Het afgelopen jaar was dus, ondanks dat ik geen viroloog ben, als uit een tekstboek. Daarnaast werkte ik bij het uitbreken van de pandemie nog in een ziekenhuis (in een technische functie). Ik sprak genoeg collega's die wel wisten waar ze het over hadden en gaven mij hetzelfde verhaal. We brengen nu medische kennis die de mensheid in ruim twee millennia heeft opgebouwd naar de praktijk.
De theorieën die tegen dit verhaal in gaan, gaan eigenlijk dus ook in tegen 2000 jaar kennis. Mensen die ogenschijnlijk nooit in de medische wereld gewerkt hebben, vertellen nu opeens hoe het zit. Samen hitsen ze elkaar zo ver op dat wetenschappers die hard hun best doen om ons door deze pandemie te leiden, bedreigd worden. In België zit Marc van Ranst ondergedoken omdat blijkbaar een doorgedraaide militair hem iets aan wilt doen. En waarom? Deze Marc van Ranst doet echt wel zijn best om België met zo min mogelijk slachtoffers door de crisis heen te krijgen. Natuurlijk zijn lockdowns niet leuk en willen we allemaal gewoon gaan en staan waar we willen, maar in sommige situaties kan dat gewoon niet.
Ik heb dit topic voornamelijk aangemaakt omdat ik de laatste tijd twee leden hier ben tegengekomen die toch echt een andere blik op de crisis hebben dan ik: @Frode en @Spiegelbeeld. Zeker laatstgenoemde heb ik in de discussie die toen ging, met regelmaat om bronnen gevraagd, maar heb deze nooit gekregen. Daarom stel ik nu de volgende vraag:
Frode en Spiegelbeeld: voor zover ik weet, zijn jullie aanhangers van complottheorieën en ontkennen jullie wat voor mij basis wetenschap is. Voor jullie is dat natuurlijk anders en ben ik juist degene die zo dom is om naar 'de wetenschappers' te luisteren. Kunnen jullie mij uitleggen wat jullie theorieën zijn en hoe jullie daar gekomen zijn? Uiteraard zal ik met argumenten gaan proberen jullie tegen te spreken en ongetwijfeld zullen meer van onze medeforumers zich mengen in de discussie. Daarom wil ik iedereen (ik, jullie en de rest van het forum) ook vragen om deze discussie netjes en beschaafd te houden. Mensen zijn niet dom, maar zien de dingen misschien anders. Probeer mensen te overtuigen met argumenten, niet met verwijten.
@Frode en @Spiegelbeeld, ik hoop dat jullie mijn post lezen en dat jullie hierop in gaan. Ik wil jullie niet aanvallen, maar ben voornamelijk erg benieuwd waar jullie meningen vandaan komen.
